جعبه ی رمزآلود 800 ساله سلجوقی
جعبه رمز ۸۰۰ ساله سلجوقی یکی از شگفت‌انگیزترین آثار فلزکاری و مهندسی تاریخی ایران است که نشان‌دهنده سطح بالای دانش فنی، هنری و فرهنگی در دوره سلجوقیان (قرون ۵ تا ۷ هجری قمری / قرون ۱۱ تا ۱۳ میلادی) است. این جعبه نه تنها از نظر زیبایی‌شناسی و هنر فلزکاری اهمیت دارد، بلکه از نظر سازوکار رمزگذاری و امنیت محتوا نیز اثری پیشرو و خارق‌العاده محسوب می‌شود.
جعبه رمز ۸۰۰ ساله سلجوقی؛ شاهکار مهندسی و فلزکاری ایران باستان
در دل بازارهای شلوغ و کارگاه‌های فلزکاری قرن سیزدهم در اصفهان، جعبه‌ای ساخته شد که حتی مهندسان امروزی را شگفت‌زده می‌کند. جعبه‌ای کوچک با ساختاری بی‌نقص، که برای باز شدن، نیاز به دانستن رمز صحیح ازمیان بیش از ۴ میلیارد ترکیب دارد. این اثر در دوران سلجوقیان، در حدود سال ۱۲۰۰ میلادی با ترکیب مهارت مکانیکی و زیبایی‌شناسی، ساخته شد.
ویژگی‌های ظاهری جعبه
این جعبه از فلز برنز یا برنج ساخته شده و دارای نقوش گیاهی، کتیبه‌های کوفی، و تزیینات هندسی ظریفی است که نشان‌دهنده دقت و مهارت بالای فلزکاران دوره سلجوقی است. ابعاد آن به گونه‌ای طراحی شده که بتواند اشیای ارزشمند مانند جواهرات یا اسناد مهم را در خود جای دهد. اما آنچه این جعبه را از سایر اشیای تاریخی متمایز می‌کند، سیستم قفل مکانیکی پیچیده و رمزدار آن است.
سیستم رمز مکانیکی؛ خلاقیتی قرن‌ها جلوتر از زمان
جعبه سلجوقی مجهز به مکانیزم‌های مکانیکی دقیقی است که فقط با وارد کردن رمز صحیح باز می‌شوند. این جعبه داری چهار چرخنذه رمز است و هر چرخده 16 حالت مختلف نیز داردبه این معنی که 4 به توان 16 حالت ممکنن برای حدس زدن واحتمال وجود داردتا این رمز را باز کرد. و عددی معادل ۴٬۲۹۴٬۹۶۷٬۲۹۶ که شگفت انگیز هست. این سیستم شامل چند دیسک چرخان و قطعات متحرک است که باید در موقعیت مشخصی تنظیم شوند تا قفل جعبه باز گردد. این ساختار، یادآور قفل‌های ترکیبی امروزی است و نشان‌دهنده سطح بالای درک مفاهیم مهندسی و مکانیک در دوران سلجوقیان می‌باشد
خالق اثر: یک رصدگر و مهندس ایرانی
روی جعبه، نام «محمد بن حمید اسطرلابی اصفهانی» حک شده است. همان‌طور که از نامش برمی‌آید، او نه‌فقط فلزکار، بلکه طراح و سازنده اسطرلاب– ابزار رصد نجومی – بوده است. اسطرلاب‌هانیاز به دقت بالا، درک هندسه کروی و محاسبات ریاضی پیشرفته داشتند.
منتشرشده در اپونیوز | opobnews
